تزریق پلاستیک دو جنس (Tow Shot Molding ) چیست؟

تزریق پلاستیک دو جنس روشی است که در آن دو نوع پلاستیک مختلف در یک قالب و یک مرحله تزریق می‌شوند تا قطعه‌ای با ویژگی‌های ترکیبی و باکیفیت تولید شود.

یکی از روش‌های جدید در ساخت قطعات پلاستیکی، تزریق پلاستیک دو جنس (Two Shot Molding) است. در این روش، دو نوع ماده‌ی پلیمری متفاوت در یک چرخه‌ی تولید و در یک قالب تزریق می‌شوند تا محصول نهایی با ویژگی‌های ترکیبی از هر دو ماده به‌دست آید.

این روش باعث می‌شود محصول نهایی رنگ‌های مختلف داشته باشد یا بخش‌هایی از آن نرم‌تر و بخش‌های دیگر سخت‌تر باشند. به همین دلیل، نیازی به ساخت و چسباندن چند قطعه جداگانه نیست و همین موضوع هزینه و زمان تولید را کاهش می‌دهد. امروزه از تزریق دو جنس در صنایع گوناگون مثل خودروسازی، لوازم پزشکی، وسایل الکترونیکی و حتی محصولات مصرفی روزمره استفاده می‌شود.

مراحل کار تزریق پلاستیک دو جنس

تزریق پلاستیک دو جنس روشی است که در آن دو نوع پلاستیک متفاوت در یک قالب و طی یک فرآیند پشت سر هم تزریق می‌شوند تا قطعه‌ای یکپارچه، زیبا و کاربردی ساخته شود. در ادامه به مراحل انجام فرایند تزریق پلاستیک دو جنس می پردازیم :

1. آماده‌سازی قالب

در این مرحله قالب طراحی و ساخته می‌شود. قالب باید دو بخش داشته باشد تا بتواند هم پلاستیک اول و هم پلاستیک دوم را در خود شکل بدهد. طراحی قالب خیلی مهم است، چون باید محل تزریق‌ها دقیق تنظیم شود تا پلاستیک‌ها درست به هم بچسبند. اگر قالب خوب طراحی نشود، قطعه نهایی کیفیت لازم را نخواهد داشت.

2. تزریق پلاستیک اول

پلاستیک اول (که معمولاً سخت‌تر یا سفت‌تر است) وارد قالب می‌شود و شکل اولیه قطعه را تشکیل می‌دهد. این قسمت پایه یا بدنه اصلی محصول است. مثلاً در یک مسواک، دسته‌ی سخت آن در این مرحله ساخته می‌شود.

3. چرخش یا جابه‌جایی قالب

بعد از تزریق اول، لازم است قسمت نیمه‌ساخته به محل تزریق دوم منتقل شود. این کار یا با چرخاندن قالب توسط دستگاه انجام می‌شود، یا به صورت کشویی و جابه‌جایی داخلی. این حرکت باید دقیق و سریع باشد تا قطعه آسیب نبیند.

4. تزریق پلاستیک دوم

در این مرحله پلاستیک دوم وارد قالب می‌شود و روی بخش اول تزریق می‌شود. پلاستیک دوم می‌تواند نرم‌تر، رنگی‌تر یا با خواص متفاوت باشد. مثلاً در همان مثال مسواک، قسمت نرم و رنگی روی دسته، در این مرحله ساخته می‌شود. این کار باعث می‌شود قطعه هم زیبا باشد و هم کاربردی‌تر.

5. خنک‌کاری و شکل‌گیری نهایی

وقتی هر دو نوع پلاستیک تزریق شدند، باید خنک شوند تا شکل نهایی پیدا کنند. سیستم خنک‌کاری در دستگاه باعث می‌شود قطعه سریع‌تر سفت شود و تغییر شکل ندهد. سرعت و یکنواختی خنک‌کاری روی کیفیت محصول نهایی اثر زیادی دارد.

6. خروج قطعه از قالب

در پایان، قطعه‌ی کامل از قالب خارج می‌شود. محصول نهایی ترکیبی از دو نوع پلاستیک است که به‌طور محکم به هم چسبیده‌اند و نیازی به مونتاژ یا چسب‌کاری جداگانه ندارند. این باعث صرفه‌جویی در زمان و هزینه تولید می‌شود.

3 روش تزریق پلاستیک دو رنگ یا دو شات

تزریق پلاستیک دو رنگ یا دو شات، روشی است که در آن قطعات با دو رنگ یا ماده مختلف ساخته می‌شود. برای تزریق پلاستیک سه روش اصلی وجود دارد: 

1. تزریق پلاستیک به روش چرخشی (Rotary Plate Method)

در این روش، دستگاه مجهز به صفحه‌ی گردان است. وقتی پلاستیک اول تزریق شد، قالب یا بخشی از آن می‌چرخد و در مقابل نازل دوم قرار می‌گیرد. سپس پلاستیک دوم تزریق می‌شود.

این روش به دلیل سرعت بالا و دقت زیاد، در صنایع پرتیراژ مثل تولید وسایل الکترونیکی یا قطعات خودرو کاربرد زیادی دارد. مزیت اصلی آن این است که محصول نهایی دقیق، یکنواخت و با کیفیت بالا ساخته می‌شود.

2. تزریق پلاستیک به روش کشویی یا انتقالی (Sliding Core/Transfer Method)

در این روش، بعد از تزریق پلاستیک اول، قطعه نیمه‌ساخته در همان قالب به کمک بخش‌های متحرک (مثل اسلاید یا کشو) جابه‌جا می‌شود تا فضای تزریق دوم آزاد شود. سپس پلاستیک دوم روی بخش اول تزریق می‌شود.

این روش برای قطعاتی که طراحی پیچیده دارند مناسب است، چون می‌توان بخش‌های مختلف قطعه را با حرکت‌های دقیق قالب مدیریت کرد. همچنین خطر آسیب به قطعه کمتر است، چون نیاز به خارج‌کردن آن از قالب وجود ندارد.

3. تزریق پلاستیک به روش جداگانه یا Overmolding

در این روش، ابتدا قطعه‌ی اول به طور کامل در یک قالب ساخته می‌شود. سپس از قالب خارج شده و در قالب دیگری قرار داده می‌شود. بعد از آن پلاستیک دوم روی آن تزریق می‌شود.

این روش کمی زمان‌براست چون دو قالب جداگانه لازم دارد، اما انعطاف زیادی دارد. وقتی دستگاه‌های چرخشی یا کشویی در دسترس نباشند یا طراحی قطعه خاص باشد، این روش بهترین گزینه است. برای مثال در تولید دسته‌های ابزار یا لوازم پزشکی کاربرد زیادی دارد.

حتما مطالعه کنید: مهم ترین نکات ایمنی کار با دستگاه تزریق پلاستیک

کاربرد تزریق پلاستیک دو رنگ یا دو شات

کاربرد تزریق پلاستیک دو رنگ یا دو شات در صنایع مختلف بسیار گسترده است. یکی از مهم‌ترین کاربردهای این روش، در صنعت خودروسازی است. در تولید قطعات داخلی خودرو مانند دستگیره‌های درب یا داشبوردها، استفاده از تزریق دو شات امکان ترکیب دو نوع پلاستیک با ویژگی‌های متفاوت را فراهم می‌آورد .در صنعت الکترونیک از این روش برای تولید قطعاتی چون گوشی‌های موبایل، دوربین‌ها و کنترل‌های از راه دور استفاده می‌شود. در صنعت پزشکی که دقت و کیفیت اهمیت زیادی دارد، از تزریق دو شات برای تولید تجهیزات پزشکی حساس مثل سرنگ‌ها، ابزارهای جراحی و دندان‌پزشکی استفاده می‌شود. 

در لوازم خانگی، تزریق دو شات به تولید محصولاتی مانند مسواک‌ها، چاقوهای آشپزخانه و حتی لوازم تزئینی کمک می‌کند تا هم از نظر ظاهری جذاب و هم از نظر کاربردی، بهینه باشند. این روش در بسته‌بندی و ظروف کاربرد دارد. 

مزایای تزریق پلاستیک دو جنس

مزایای تزریق پلاستیک دو جنس بسیار زیاد است و این روش در بسیاری از صنایع کاربرد دارد.

1. کاهش هزینه و زمان تولید

یکی از بزرگ‌ترین مزایای این روش، کاهش هزینه‌ها و زمان تولید است. چون در این فرآیند، دو نوع پلاستیک مختلف در یک مرحله و در یک قالب تزریق می‌شوند، نیاز به تولید و مونتاژ قطعات جداگانه یا استفاده از چسب برای اتصال آن‌ها وجود ندارد. تولید در یک مرحله، به تولیدکنندگان این امکان را می‌دهد که قطعات بیشتری را در زمان کمتری بسازند.

2. افزایش استحکام و کیفیت قطعه

در این روش، پلاستیک‌ها به صورت یکپارچه در قالب تزریق می‌شوند، که اتصال بین دو نوع پلاستیک بسیار محکم و بدون درز است. این ویژگی باعث می‌شود که قطعه نهایی از دوام و استحکام بالاتری برخوردار باشد. این ویژگی در صنایع خودروسازی و قطعات حساس پزشکی اهمیت زیادی دارد.

3. زیبایی و تنوع طراحی

تزریق پلاستیک دو جنس به تولیدکنندگان این امکان را می‌دهد که قطعات با رنگ‌ها و بافت‌های مختلف تولید کنند. این روش برای محصولات مصرفی که طراحی و ظاهر آن‌ها اهمیت زیادی دارد، بسیار مناسب است. مثلاً مسواک‌ها، دسته چاقوها یا لوازم تزئینی، با تزریق دو رنگ می‌توانند دارای ظاهر جذاب‌تر باشند.

4. ترکیب خواص مختلف در یک قطعه

یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد این روش، ترکیب پلاستیک‌های با ویژگی‌های مختلف در یک قطعه است. می‌توان یک بخش از قطعه را نرم و انعطاف‌پذیرو بخش دیگر را سخت و مقاوم ساخت. این ویژگی به‌ویژه در محصولات پیچیده مانند دسته ابزارها، لوازم پزشکی یا قطعاتی که نیاز به عملکرد خاص دارند، بسیار کاربردی است.

چالش های تزریق پلاستیک دو جنس

تزریق پلاستیک دو جنس با وجود مزایای فراوان، با چالش‌هایی همراه است که می‌تواند فرایند تولید را پیچیده‌تر کند.

1. پیچیدگی طراحی قالب

طراحی قالب برای تزریق پلاستیک دو جنس به دلیل نیاز به ترکیب دو نوع پلاستیک مختلف در یک قطعه، پیچیدگی زیادی دارد. قالب باید به‌طور دقیق طراحی شود تا بتواند هر دو پلاستیک را به‌طور صحیح تزریق و ترکیب کند. قالب‌های دو جنس گران‌تر از قالب‌های معمولی هستند.

2. نیاز به تجهیزات پیشرفته

دستگاه‌های تزریق دو جنس به تجهیزات و فناوری‌های خاصی نیاز دارند .این تجهیزات باید توانایی تزریق دو نوع پلاستیک مختلف را در یک فرایند داشته باشند و همچنین قابلیت انتقال و تغییر موقعیت قالب برای تزریق پلاستیک دوم را داشته باشند. 

3. مشکلات در پیوستگی مواد

یکی از چالش‌های اصلی در تزریق دو جنس، پیوستگی و چسبندگی دو نوع پلاستیک به یکدیگر است. مواد مختلف، خصوصیات شیمیایی متفاوتی دارند و این می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در اتصال دو پلاستیک شود. اگر پلاستیک‌ها به‌درستی به هم متصل نشوند، قطعه نهایی ضعیف و بی‌کیفیت خواهد بود.

4. خنک‌کاری پیچیده

خنک‌کاری در تزریق دو جنس از آن جهت که هر دو پلاستیک باید به‌طور یکنواخت و به‌درستی خنک شوند، پیچیده‌تر از روش‌های معمولی است. دمای مناسب برای هر نوع پلاستیک متفاوت است و اگر فرایند خنک‌کاری به‌درستی کنترل نشود، ممکن است یکی از پلاستیک‌ها زودتر از دیگری سفت شود و باعث ایجاد تنش یا اعوجاج در قطعه شود. 

چرا تزریق پلاستیک دو جنس انتخابی هوشمندانه است؟

تزریق پلاستیک دو جنس انتخابی هوشمندانه است چون به شما این امکان را می‌دهد که دو نوع پلاستیک مختلف را در یک قطعه ترکیب کنید. این روش باعث کاهش هزینه‌ها و زمان تولید می‌شود، زیرا نیازی به ساخت قطعات جداگانه نیست. همچنین، به محصولات ظاهری زیبا و مقاوم‌تر می‌دهد و کیفیت آنها را افزایش می‌دهد.

سخن پایانی 

در نهایت، تزریق پلاستیک دو جنس یا دو رنگ یک روش نوآورانه و کارآمد است که با ترکیب دو نوع پلاستیک مختلف در یک قطعه، مزایای زیادی از جمله کاهش هزینه‌ها، افزایش کیفیت و ایجاد طراحی‌های پیچیده و جذاب را به همراه دارد. این روش در صنایع مختلف مانند خودروسازی، الکترونیک و پزشکی کاربرد دارد وبا توجه به صرفه‌جویی در زمان و هزینه، آینده‌ای روشن در تولید قطعات با کیفیت بالا و کارایی بیشتر دارد.