در صنعت نساجی، شناخت دقیق انواع نخ‌ها نقش مهمی در انتخاب مواد اولیه مناسب دارد. یکی از نخ‌های پرکاربرد و محبوب در تولید پوشاک، نخ اسپاندکس یا همان لایکرا است.
در صنعت نساجی، شناخت دقیق انواع نخ‌ها نقش مهمی در انتخاب مواد اولیه مناسب دارد. یکی از نخ‌های پرکاربرد و محبوب در تولید پوشاک، نخ اسپاندکس یا همان لایکرا است. این نخ به دلیل خاصیت کشسانی فوق‌العاده‌ای که دارد، در بسیاری از لباس‌ها، مخصوصاً پوشاک ورزشی و لباس‌های جذب، به‌کار می‌رود. در این مقاله، قصد داریم به‌صورت کامل و کاربردی با نخ اسپاندکس آشنا شویم، ویژگی‌های آن را بررسی کنیم و کاربردهای اصلی آن را مورد توجه قرار دهیم.
تولیدی به‌پلاست با تمرکز بر کیفیت و تنوع، انواع بوبین و دوک نخ را در سایزهای مختلف تولید می‌کند. یکی از پرکاربردترین محصولات این مجموعه، دوک ۲۳ سانتی است که به دلیل دوام بالا و طراحی استاندارد، در صنایع ریسندگی بسیار محبوب است.
نخ اسپاندکس چیست؟
نخ اسپاندکس (Spandex) که با نام تجاری لایکرا (Lycra) نیز شناخته می‌شود، نوعی نخ مصنوعی با قابلیت کشسانی بسیار بالاست. این نخ از پلیمرهای پلی‌یورتان ساخته می‌شود و به‌گونه‌ای طراحی شده است که می‌تواند تا چند برابر طول اولیه خود کشیده شود و سپس به حالت اولیه بازگردد. نخ اسپاندکس در دهه ۱۹۵۰ میلادی توسط شرکت DuPont معرفی شد و به‌سرعت جایگاه خود را در صنعت پوشاک به‌دست آورد.
ویژگی برجسته نخ اسپاندکس، خاصیت الاستیسیته یا کشسانی بالای آن است که آن را به گزینه‌ای ایده‌آل برای تولید لباس‌هایی که نیاز به انعطاف‌پذیری دارند، تبدیل کرده است.
ویژگی‌های نخ اسپاندکس
نخ اسپاندکس دارای مجموعه‌ای از ویژگی‌های فنی و کاربردی منحصربهفرد است:
کشسانی فوق‌العاده: این نخ می‌تواند تا پنج برابر طول اولیه خود کشیده شود، بدون آنکه دچار پارگی یا تغییر شکل دائم شود. این ویژگی باعث شده تا اسپاندکس به عنوان نخ اصلی در تولید لباس‌هایی که نیاز به آزادی حرکت دارند، مورد استفاده قرار گیرد. لباس‌هایی مانند لگ ورزشی، مایو، و لباس‌های یوگا از جمله نمونه‌هایی هستند که از این خاصیت بهره می‌برند.
بازگشت‌پذیری سریع: پس از کشش، به‌سرعت به حالت اولیه بازمی‌گردد.
وزن سبک: این نخ بسیار سبک است و در پارچه باعث سنگینی نمی‌شود.
مقاومت در برابر عرق و مواد شیمیایی: نخ اسپاندکس در برابر تعریق بدن، روغن‌ها و بسیاری از مواد شیمیایی مقاومت دارد.
دوام بالا: علی‌رغم خاصیت کشسانی بالا، از استحکام مناسبی برخوردار است.
قابلیت ترکیب با نخ‌های دیگر: معمولاً با نخ‌هایی مانند پنبه، پلی‌استر و نایلون ترکیب می‌شود تا پارچه‌ای با ویژگی‌های ترکیبی تولید گردد.
انواع نخ اسپاندکس
نخ اسپاندکس در دو نوع اصلی تولید می‌شود:
اسپاندکس پوشش‌دار: در این نوع، نخ اسپاندکس با الیافی مانند نایلون یا پلی‌استر پوشش داده می‌شود. این پوشش باعث افزایش مقاومت نخ در برابر سایش و راحتی بیشتر در هنگام استفاده می‌گردد.
اسپاندکس بدون پوشش: در این نوع، نخ بدون هیچ‌گونه پوششی ارائه می‌شود. این نخ معمولاً در کاربردهایی استفاده می‌شود که نیاز به حداکثر کشسانی و تماس مستقیم با سایر الیاف دارند.
کاربردهای اصلی نخ اسپاندکس
نخ اسپاندکس به دلیل ویژگی‌های منحصر‌به‌فردش در بخش‌های متعددی از صنعت نساجی مورد استفاده قرار می‌گیرد:
پوشاک ورزشی: لباس‌های ورزشی باید انعطاف‌پذیر باشند و حرکت را محدود نکنند. نخ اسپاندکس این قابلیت را فراهم می‌سازد و به ورزشکار اجازه می‌دهد آزادانه و راحت حرکت کند. ترکیب اسپاندکس با الیاف دیگر سبب می‌شود پارچه‌های ورزشی در عین چسبان بودن، تنفس‌پذیر هم باشند. این ویژگی‌ها برای لباس‌هایی که در تمرین‌های سنگین یا رقابت‌های ورزشی استفاده می‌شوند، بسیار ضروری هستند. از این رو، پارچه‌های حاوی اسپاندکس در تولید لگینگ، تاپ‌های ورزشی، مایوهای شنا و لباس‌های یوگا کاربرد فراوان دارند.
لباس‌های زیر: لباس زیر باید راحت، سبک و هماهنگ با فرم بدن باشد. نخ اسپاندکس به دلیل خاصیت کشسانی و چسبندگی خود، در لباس‌های زیر به‌کار می‌رود تا علاوه بر حفظ شکل، آزادی حرکت نیز فراهم شود. همچنین ترکیب اسپاندکس با الیاف نخی باعث افزایش تنفس‌پذیری و کاهش تعریق در استفاده طولانی‌مدت می‌شود.
جوراب‌ها و ساپورت‌ها: یکی از ویژگی‌های ضروری جوراب و ساپورت، حفظ موقعیت آن روی پا بدون لیز خوردن است. اسپاندکس با کشسانی بالا موجب چسبندگی مناسب به پا می‌شود و در عین حال مانع از فشار بیش از حد بر ناحیه ساق یا ران می‌گردد. این نخ در جوراب‌های ورزشی، فشاری و طبی کاربرد گسترده‌ای دارد.
لباس‌های فرم و مجلسی: برای لباس‌هایی که فرم بدن را نمایش می‌دهند، مانند لباس‌های مجلسی یا لباس‌های رسمی زنانه، اسپاندکس نقش مهمی ایفا می‌کند. این نخ به لباس خاصیت ارتجاعی می‌دهد و موجب می‌شود لباس بدون چروک و با انطباق کامل روی بدن بنشیند و در عین حال حس راحتی را نیز حفظ کند.
پوشاک روزمره: لباس‌های روزمره باید راحت، بادوام و مناسب استفاده طولانی‌مدت باشند. افزودن مقدار کمی اسپاندکس به الیاف اصلی مانند پنبه یا ویسکوز، باعث می‌شود لباس به‌خوبی روی بدن قرار گیرد و در هنگام فعالیت‌های روزمره، مانع حرکت نشود. بسیاری از تی‌شرت‌ها، شلوارهای کشی و لباس‌های راحتی با ترکیب اسپاندکس تولید می‌شوند.
بیش تر بخوانید: نخ کنفی چیست؟ انواع و کاربردهای نخ کنفی
مزایا و معایب نخ اسپاندکس
در بررسی هر نوع ماده اولیه نساجی، شناسایی دقیق مزایا و معایب آن از اهمیت زیادی برخوردار است. نخ اسپاندکس نیز با وجود ویژگی‌های منحصربهفرد خود، دارای نقاط قوت و محدودیت‌هایی است که در انتخاب نهایی تأثیرگذار هستند. در این بخش به‌صورت دقیق به بررسی مزایا و معایب نخ اسپاندکس پرداخته‌ایم تا دیدی جامع نسبت به این نخ در اختیار داشته باشید.
مزایا نخ اسپاندکس:
انعطاف‌پذیری بالا: نخ اسپاندکس می‌تواند تا چند برابر طول اولیه خود کشیده شود و دوباره به حالت اولیه بازگردد، بدون آنکه آسیب ببیند. این ویژگی باعث راحتی بیشتر در حرکت می‌شود.
مناسب برای لباس‌های جذب و ورزشی: لباس‌هایی که نیاز به چسبندگی به بدن و انعطاف دارند، با استفاده از نخ اسپاندکس بهتر فرم می‌گیرند و کارایی بهتری ارائه می‌دهند.
قابلیت ترکیب با الیاف دیگر: اسپاندکس معمولاً با نخ‌هایی مانند پنبه، پلی‌استر یا نایلون ترکیب می‌شود تا پارچه‌ای تولید شود که هم کشسان باشد و هم ویژگی‌های نخ پایه را حفظ کند.
حفظ فرم لباس پس از شست‌وشو: اسپاندکس به حفظ فرم اولیه لباس کمک می‌کند و مانع از گشاد شدن یا تغییر شکل لباس پس از چند بار شست‌وشو می‌شود.
معایب نخ اسپاندکس:
حساسیت به حرارت بالا (نباید اتو شود): نخ اسپاندکس در برابر حرارت بالا آسیب‌پذیر است و در صورت تماس با اتوی داغ، ممکن است ذوب شود یا حالت کشسانی خود را از دست بدهد.
ممکن است در برابر نور مستقیم خورشید ضعیف شود: قرار گرفتن طولانی‌مدت در برابر اشعه UV خورشید می‌تواند به ساختار اسپاندکس آسیب برساند و موجب کاهش دوام آن شود.
قیمت بالاتر نسبت به برخی نخ‌های سنتی: به دلیل تکنولوژی پیچیده‌تر و ویژگی‌های خاص این نخ، قیمت آن معمولاً بیشتر از نخ‌هایی مانند پنبه یا پلی‌استر ساده است.
سخن پایانی
نخ اسپاندکس یا لایکرا یکی از مهم‌ترین نوآوری‌های صنعت نساجی است که با ویژگی‌های منحصربهفرد خود توانسته کاربردهای فراوانی در پوشاک ورزشی، روزمره و تخصصی پیدا کند. با وجود برخی محدودیت‌ها مانند حساسیت به حرارت، مزایای آن در راحتی، انعطاف‌پذیری و دوام باعث شده که جایگاه ویژه‌ای در طراحی لباس‌های مدرن داشته باشد. آشنایی با این نخ برای طراحان لباس، تولیدکنندگان پوشاک و حتی مصرف‌کنندگان می‌تواند به انتخاب بهتر و آگاهانه‌تر کمک کند.
شرکت به‌پلاست با نامی شناخته‌شده در صنعت، به‌عنوان یک تولیدی بوبین حرفه‌ای از سال ۱۳۹۹ فعالیت خود را آغاز کرده است. این مجموعه با تولید انواع بوبین و دوک نخ در سایزهای متنوع، پاسخگوی نیازهای صنعت نساجی و کاشی‌کاری کشور است.
نظر شما: